Veiligheid op de werf — interview met Ivaan Feys van Prevebo

Tijdens de coronapandemie is het aantal veiligheidsinspecties op bouwwerven aanzienlijk gestegen. “Ondanks een toename van controles merken we dat er in de praktijk te weinig aandacht is voor dit gegeven.”, zegt Tim, bouwadviseur bij Elbeko. Wat houdt veiligheid op de werf nu precies in? Wie zijn de betrokken partijen en wie is verantwoordelijk als er iets misloopt? In dit interview praten we met Ivaan Feys van Prevebo, een specialist in veiligheidscoördinatie.

 

Ivaan Feys Prevebo: veiligheid op de werf

 

- Wat houdt veiligheid op de werf precies in?

Ivaan (zaakvoerder Prevebo): Bouwen is een complex gegeven en verloopt niet zonder risico’s. Om de bouwheer zo goed mogelijk te beschermen moeten wij als veiligheidscoördinator zo vroeg mogelijk ingeschakeld worden om een veiligheids- en gezondheidsplan op te stellen. Dit is verplicht. In dit plan staan een aantal algemene preventiebeginselen alsook belangrijke specifieke veiligheidsmaatregelen voor het betreffend bouwproject.

Tim (bouwadviseur en mede-zaakvoerder Elbeko): Zo’n veiligheidsplan is een soort administratieve start van elk bouwproces. Het draait hierbij vooral om risico-evaluatie: alle risico’s waaraan een werknemer kan blootgesteld worden op de werf dienen vastgesteld te worden. Daarna is het de taak van de veiligheidscoördinator om een plan te maken van hoe die risico’s kunnen voorkomen of beperkt worden. Dit document dient dan als basis voor de aannemer om de nodige middelen te verzamelen en de werfplaats zo veilig mogelijk te maken.

- Wat zijn dan de voornaamste veiligheidsregels die gelden op een bouwwerf?

Ivaan: In principe vallen alle voornaamste regels onder de Belgische welzijnswet van 4 augustus 1996. Die wet houdt in dat elke werkgever een welzijnsbeleid moet voeren gesteund op algemene principes zoals risico's voorkomen of bij de bron uitschakelen of verminderen, voorkeur geven aan collectieve beschermingsmiddelen boven individuele, zorgen voor opleiding en informatie van de werknemers, etc. Dit is de basis voor elke aannemer die op de werf activiteiten uitoefent. Later kwam dan het KB van 25 januari 2001 (aangevuld met KB van 19/01/2005) betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen.

Tim: In de bouw draait alles uiteindelijk rond risicopreventie. De meeste regels zijn algemene instructies waarbij men maximaal vooraf en conceptueel op veiligheid dient te letten. De grootste risico’s die dienen gedekt te worden zijn o.a. val- en klemmingsgevaar, uitglijden en struikelen, elektrocutie, onveilige machines en gebrekkige sociale voorzieningen. Hiervoor kunnen dan collectieve of individuele veiligheidsmaatregelen geformuleerd worden zoals het dragen van een helm of veiligheidsschoenen, harnassen, etc.

 

Veiligheid op de werf: materiaal Elbeko

 

- Wanneer moet het veiligheidsplan opgesteld worden?

Ivaan: De veiligheidscoördinator moet in hoofdregel ingeschakeld worden vooraleer er een omgevingsaanvraag wordt ingediend, meer specifiek bij start van het ontwerp door de architect. Je wil uiteraard weten of een project al dan niet veilig kan opgestart worden; het is dus van belang dat het veiligheidsplan wordt opgesteld vooraleer men start met bouwen.

Tim: Dat klopt volledig, Ivaan. De maatregelen van de veiligheidscoördinator maken volgens ons deel uit van het ontwerp van de woning. Voor ons als aannemer is het cruciaal dat wij een transparante en correcte offerte kunnen bezorgen aan de bouwheer. Wanneer wij de veiligheidsinstructies niet kennen of weten, is dat een moeilijk gegeven. Wij zullen een werf ook nooit opstarten in dit geval.

- Welke partijen zijn betrokken bij het garanderen van de veiligheid?

Ivaan: Er zijn een 4-tal partijen die moeten instaan dat alles veilig verloopt: de architect, de bouwheer, de veiligheidscoördinator en de bouwaannemer. Als veiligheidscoördinator zullen wij in ons plan duidelijk aangeven wie voor wat verantwoordelijk is. Op die manier treden er later minder discussies op. Zeker bij losse aanneming durft er wel eens met de vinger gewezen te worden.

- Wie draagt de finale verantwoordelijkheid wanneer het misloopt?

Ivaan: Dat hangt af van het type arbeidsongeval. Na een incident worden de verschillende betrokken partijen veelal meteen ondervraagd. Heeft de architect zijn voorbereidend werk goed gedaan? Heeft de veiligheidscoördinator een veiligheids-en gezondheidsplan gemaakt? Wist de bouwheer dat dit een onveilige werf was? En wat was de rol van de aannemer?

Tim: De aansprakelijkheid wordt meestal “top-down” bepaald: in eerste instantie kloppen ze aan bij de architect en algemene aannemer om te kijken wat er is misgelopen. Hierna volgen de onderaannemers en de bouwheer. De bouwheer draagt op papier een zekere verantwoordelijkheid maar wordt in de praktijk veelal als laatste geviseerd. Men beschouwt de bouwheer als “leek” maar volgens ons draagt die indirect een grote verantwoordelijkheid. Wanneer wij een prijsofferte opmaken en duiden op het belang van de veiligheidsmaatregelen is het de bouwheer die uiteindelijk beslist of hij al dan niet de extra investering wil maken. Een optimale veiligheid vereist extra middelen zoals het voorzien van een veiligheidsstelling of extra kranen. Dit is jammer genoeg niet kosteloos. De bouwheer moet inzien dat dit een nodige investering is. Het gaat hier immers om een sociaal-maatschappelijke kwestie waarbij mensenlevens op het spel staan.

Ivaan: Ik volg Tim. In principe zou een architect de werken niet mogen laten starten als de veiligheid niet kan gegarandeerd worden. In de realiteit is dat een moeilijke kwestie aangezien die al een hele waslijst aan taken op zich neemt. De gevolgen hiervan kunnen soms dramatisch zijn. Wij hebben onlangs een dodelijk arbeidsongeval meegemaakt en ik kan je verzekeren dat dit voor alle tussenkomende partijen geen pretje is.

 

Veiligheid op de werf: risicopreventie Elbeko

 

- Zijn de straffen zwaar?

Tim: Ik denk dat dit op vandaag erg onderschat wordt, zeker door architecten die toch een grote verantwoordelijkheid dragen. De straffen zijn allerminst mals en kunnen variëren van geldelijke boetes tot 48.000 EUR, gevangenisstraffen of zelfs bedrijfssluiting en beroepsverbod. Als er meer kennis en aandacht zou zijn rond dit gegeven, dan zou veiligheid altijd een topprioriteit moeten zijn volgens mij.

- Is het veiligheidsrisico groter bij losse aanneming?

Ivaan: Het voordeel van met een algemene aannemer te werken is dat die alles veel beter centraal kan opvolgen. Als je met diverse, losse aannemers werkt is dat een pak moeilijker. Iedereen komt dan individueel ‘zijn ding’ doen zonder al te veel oog voor het geheel. De risico’s op fouten worden groter.    

Tim: Bij ons zit dit veiligheids-gegeven ingebouwd in onze procedures en systematieken. Wij weten wat er nodig is en voorzien dit in onze basisofferte. Elbeko zal ook steeds een overkoepelende veiligheid organiseren: wij hebben bijvoorbeeld eigen stellingen die we kunnen laten staan vanaf de ruwbouwwerken tot het einde van de dakwerken. Bovendien starten we elke werkomschrijving voor onze vaste partners met het overlopen van de veiligheidsmaatregelen en volgen wij alles nauwgezet op via onze werfverslagen. Tot slot speelt ook opleiding een rol: onze eigen projectleiders en arbeiders krijgen opleidingen om een optimale veiligheid te garanderen. Bij losse aanneming ontbreekt dergelijke systematiek waardoor je afhankelijk wordt van elke individuele aannemer. Als die kennis er dan bij een van die partijen niet is, zit je met een probleem.

Ivaan: Je hebt vandaag zoveel verschillende regels, wetten en verplichtingen dat je in de praktijk echt omringd moet worden door een sterk en gecoördineerd bouwteam. Een goede kennis van zake is cruciaal. Hoe eerder je bij een partij zoals Elbeko aanklopt, hoe beter het gehele bouwproces georganiseerd wordt.

 

Veiligheid op de werf: opleiding Elbeko

 

- Tot slot: hoe kan er meer aandacht komen rond het thema veiligheid?

Ivaan: Wat voor mij persoonlijk ontbreekt in de huidige wetgeving is de verplichting om het veiligheids- en gezondheidsplan te integreren in de omgevingsaanvraag. Op die manier zou de architect automatisch meer aandacht besteden aan het veiligheidsaspect aangezien het dan deel uitmaakt van zijn dossier. Ook voor aannemers zou dit een goede zaak zijn want ze kunnen op die manier een meer correcte prijszetting hanteren, wat dan de bouwheer ook ten goede komt. Een ‘win’ voor iedereen dus, ook voor ons als veiligheidscoördinator.

 

Geschreven door Perez Content Hub

Klaar om je droom waar te maken met elbeko?

U wenst een verkennend gesprek of u heeft vragen? Ons team helpt u graag verder.

Contacteer ons

Meer artikels

Alles wat je moet weten over de stabiliteitsstudie

Wanneer je een woning laat bouwen of renoveren, dan is het uiteraard de bedoeling dat dit na enkele jaren nog steeds stevig op zijn fundamenten staat. Een grondige stabiliteitsstudie kan scheuren, verzakkingen, doorbuigingen en natte kelders voorkomen. …

Lees meer